ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ (1861-1962)
ಭಾರತದ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ತಾಂತ್ರಿಕ ತಜ್ಞ, ವಿಶಿಷ್ಟ ನೀರಾವರಿ ತಜ್ಞ ಹಾಗೂ ಹೆಸರಾಂತ ರಾಷ್ಟ್ರ ನಿರ್ಮಾತೃ ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯರ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸ್ಫೂರ್ತಿದಾಯಕ ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಭೆ, ಶಿಸ್ತು, ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅಮೂಲ್ಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಜೀವನ:
ಸರ್ ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಅವರು 15 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1861ರಂದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೊಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಂಡಿತ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕರಾದವರು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ತಂದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ತಾಯಿ ವೆಂಕಚ್ಚಮ್ಮನ ಪೋಷಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ತೀವ್ರ ವಿದ್ಯಾಸಾಸ್ತ್ರದ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.
ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಧನೆ:
ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ತಮ್ಮ ಬಿಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ ಪುಣೆ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ COEP) ಸಿವಿಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಿ ಗಮನ ಸೆಳೆದರು.
ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ:
ಅವರು ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕೆಲಸಗಳ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಾಶಿಕ್, ಖಡಕ್‌ವಾಸ್ಲಾ, ಪುಣೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವೆಡೆ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದರು. ಮುಸೀ ನದಿ ಮೇಲಿನ ವೃಂದಾವನ ಗಾರ್ಡನ್ ಹಾಗೂ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ನಿರ್ಮಾಣ ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಾಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ.
ಸಾಧನೆಗಳು:
- ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು: ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ವಿನ್ಯಾಸ ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು.
- ನೀರಾವರಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ: ಜಲಸಂಗ್ರಹಣ ಮತ್ತು ಹಂಪಿ ಸರೋವರದಂತಹ ಹಲವಾರು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.
- ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಜನೆಗಳು: ಮೈಸೂರಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿದ್ದ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.
- ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಡಳಿತಗಾರ: ಮೈಸೂರಿನ ದಿವಾನರಾಗಿ ಅವರು ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ತಂದರು.
ಮಾನ್ಯತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು:
ಸರ್ ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಅವರಿಗೆ 1955ರಲ್ಲಿ ‘ಭಾರತ ರತ್ನ’ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರದಾನವಾಯಿತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ‘ಸರ್’ ಪದವಿ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಹಲವು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ನೀಡಿದವು.
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗುಣಗಳು:
ಅವರ ಶಿಸ್ತು, ಸಮಯಪಾಲನೆ, ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮ ಮತ್ತು ದೇಶಭಕ್ತಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದ್ದರು. ‘ಪ್ರಯತ್ನವೇ ಪರಮ ದೇವರು’ ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದಿಂದ ತೋರಿಸಿದರು.
ಮರಣ:
ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ 1962ರ ಏಪ್ರಿಲ್ 14 ರಂದು 101ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವಿಧಿವಶರಾದರು. ಅವರ ಜೀವನವು ದೇಶಭಕ್ತರು ಮತ್ತು ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.
ಉಪಸಂಹಾರ:
ಸರ್ ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳು ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಸಂಕೇತ. ಪ್ರತೀ ವರ್ಷದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15 ರಂದು ‘ಇಂಜಿನಿಯರ್ ದಿನ’ವನ್ನು ಅವರ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ತೋರಿದ ಮಾರ್ಗವು ಸದಾ ಭಾರತ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ದೀಪಪ್ರಕಾಶಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ.