ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ: ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ.

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ (Indira Gandhi) ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು 1966 ರಿಂದ 1977 ಮತ್ತು 1980 ರಿಂದ 1984 ರವರೆಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ಜೀವನ, ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿ, ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಅವಿಸ್ಮರಣೀಯವಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳ ಕುರಿತು ವಿವರವಾದ ಚರ್ಚೆ ಇದೆ.

ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಹಿನ್ನೆಲೆ

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು ಇಂದಿರಾ ಪ್ರಿಯದರ್ಶಿನಿ ಗಾಂಧೀ. ಅವರು 1917 ನವೆಂಬರ್ 19 ರಂದು ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಲಹಾಬಾದ್ (ಈಗ ಪ್ರಯಾಗ್ರಾಜ್) ನಗರದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು, ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರ ತಾಯಿ ಕಮಲಾ ನೆಹರು, ಸಹ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ.

ಇಂದಿರಾ ಅವರ ಬಾಲ್ಯವು ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಕಳೆದಿತ್ತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯಿಂದ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ಪಡೆದರು. ಅವರ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಕಳೆಯಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರು ಜಿನೀವಾ, ಲಂಡನ್, ಮತ್ತು ಶಾಂತಿನಿಕೇತನದಲ್ಲಿಯೂ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದರು.

ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿ

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿ ಅವರ ತಂದೆಯ ನೆಹರು ಅವರ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿತ್ವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅವರು 1950 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. 1959 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ಇದು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಹಂತವಾಗಿತ್ತು.

1964 ರಲ್ಲಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು ಲಾಲ್ ಬಹಾದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. 1966 ರಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಇದು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.

ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಸಾಧನೆಗಳು

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿತ್ವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಹಲವಾರು ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಅವರ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:

1. ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ (1969)
   ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು 14 ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಿಸಿದರು. ಇದು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಸಾಲ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.
2. ಹಸಿರು ಕ್ರಾಂತಿ
   ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು. ಇದು ದೇಶದ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು ಮತ್ತು ಭಾರತವನ್ನು ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬಿಯಾಗಿಸಿತು.
3. 1971 ರ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ
   ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು 1971 ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಯಿತು. ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಜಯವು ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರನ್ನು “ದುರ್ಗಾ” ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿತು.
4. ಅಣುಶಕ್ತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ
   ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು ಭಾರತದ ಅಣುಶಕ್ತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದರು. 1974 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತವು ತನ್ನ ಮೊದಲ ಪರಮಾಣು ಪರೀಕ್ಷೆ (ಸ್ಮೈಲಿಂಗ್ ಬುದ್ಧ) ನಡೆಸಿತು. ಇದು ಭಾರತವನ್ನು ಅಣುಶಕ್ತಿ ಸಮೃದ್ಧ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು.
5. ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್
   1984 ರಲ್ಲಿ, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು ಪಂಜಾಬ್ನಲ್ಲಿ ಖಾಲಿಸ್ತಾನ್ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್ ಅನ್ನು ಆದೇಶಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವರ ಮರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ವಿವಾದಗಳು ಮತ್ತು ಟೀಕೆ

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಯು ವಿವಾದಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಕೆಲವು ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಟೀಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾದವು:

1. ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ ಸ್ಥಿತಿ (1975-1977)
   1975 ರಲ್ಲಿ, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಇದು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ವಿವಾದಾಸ್ಪದ ಅವಧಿಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಾಗರಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ರಾಜಕೀಯ ವಿರೋಧಿಗಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು.
2. ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್
   ಪಂಜಾಬ್ನಲ್ಲಿ ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್ ಅನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು ಟೀಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾದರು. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು.

ಮರಣ

1984 ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 31 ರಂದು, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಿಖ್ ಅಂಗರಕ್ಷಕರಿಂದ ಹತ್ಯೆಗೆ ಈಡಾದರು. ಇದು ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್ ನಂತರ ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಕೋಪದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಮರಣವು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಪ್ಪು ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ಪರಂಪರೆ

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರು ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಿತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಅಮರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಭಾರತದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವರ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಮತ್ತು ನೀತಿಗಳು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿವೆ. ಅವರ ಮಗ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧೀ ಸಹ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು, ಮತ್ತು ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದೆ.

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧೀ ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಉಳಿದಿವೆ. ಅವರು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಾಯಕ ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ.